O chorobie:
Japońskie zapalenie mózgu, to ostra choroba wirusowa roznoszona przez komary, powodująca zaburzenia neurologiczne. W Azji stanowi najczęstszą przyczynę zapalenia mózgu. Można jej uniknąć poprzez szczepienie. Najbardziej narażone na zarażenie tą chorobą są osoby podróżujące po obszarach wiejskich, często przebywające w bliskim kontakcie z naturą, choć w dużych miastach i kurortach turystycznych występuje ryzyko.
Występowanie:
Kraje Azji i Pacyfiku oraz północna Australia (patrz mapka poniżej). JZM występuje głównie na obszarach wiejskich, na plantacjach ryżu oraz w miejscach hodowli świń. Zdarzały się jednak przypadki zakażeń u osób podróżujących po miastach. Komary, które roznoszą wirus, atakują głównie od zmierzchu do świtu. Epidemie JZM zdarzają się co roku, ze szczytowym okresem w porze deszczowej. Szacuje się, że rocznie ofiarą wirusa pada około 68.000 ludzi.
Objawy:
Najczęściej występują objawy grypopodobne, tzn. gorączka, bóle głowy, nudności. Czasem JZM może przebiegać bezobjawowo. Po inkubacji (5-15 dni) mogą się pojawić objawy neurologiczne (zaburzenia ruchu, mowy, drgawki) oraz zaburzenia psychiatryczne. Śmiertelność po rozwinięciu zapalenia mózgu sięga 20-30%, zaś u 30-50% osób pozostają trwałe zaburzenia neurologiczne i/lub psychiatryczne.
Profilaktyka:
Na rynku dostępna jest szczepionka chroniąca przed zarażeniem wirusem JZM. Oprócz tego wskazane jest unikanie miejsc (w szczególności na obszarach wiejskich), w których istnieje ryzyko ukąszenia przez komary (patrz zakładka „Ochrona przed ukąszeniem komara”), oraz ograniczenie przemieszczania się w nocy, kiedy to komary są najbardziej aktywne.
Jak się chronić:
W Polsce zarejestrowana jest jedna szczepionka przeciwko japońskiemu zapaleniu mózgu – Ixiaro. Jest to inaktywowana szczepionka, podawana dorosłym oraz dzieciom od 2. miesiąca życia (inna dawka między 2. miesiącem a 3. rokiem życia). Schemat szczepienia dorosłych i dzieci jest taki sam – 2 dawki w odstępie 28 dni. U dorosłych można zastosować przyspieszony schemat 0-7 dni. Dwie dawki szczepienia zapewniają dożywotnią ochronę przed wirusem JZM.
U osób ze szczególnie wysokim ryzykiem zarażenia JZM wskazana jest dawka przypominająca, wykonywana po 12-24 miesiącach.
Leczenie:
Nie ma swoistej terapii japońskiego zapalenia mózgu. Przy łagodnym przebiegu choroby podawane są jedynie leki objawowe.
Ciekawe fakty:
– Podczas wojny w Korei Amerykańscy żołnierze chorzy na JZM diagnozowani byli jako osoby cierpiące na war neurosis (nerwicę wojenną, obecnie PTSD, zespół stresu pourazowego) ze względu na dziwne zachowania i zaburzenia snu.
– W 2018 r. wprowadzono zmiany w rekomendacjach dotyczących wskazań do szczepień po tym, jak Australijski turysta zachorował na JZM po tygodniowym pobycie w tajlandzkim Phukecie.
Źródła:
Advances in Virus Research, The Flaviviruses: Detection, Diagnosis and Vaccine Development, Tom 61, Thomas J. Chambers i Thomas P. Monath
https://travelhealthpro.org.uk/factsheet/55/japanese-encephalitis
https://www.cdc.gov/japaneseencephalitis/index.html
http://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/japanese-encephalitis
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/szczepionka-przeciw-japonskiemu-zapaleniu-mozgu/
